प्रधानमंत्री मुद्रा योजना

1 मुद्रा म्हणजे काय?

MUDRA, ज्याचा अर्थ मायक्रो युनिट्स डेव्हलपमेंट अँड रिफायनान्स एजन्सी लिमिटेड आहे, ही भारत सरकारने सूक्ष्म युनिट एंटरप्राइजेसच्या विकास आणि पुनर्वित्तीकरणासाठी स्थापन केलेली एक वित्तीय संस्था आहे. आर्थिक वर्ष 2016 साठी केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर करताना माननीय अर्थमंत्र्यांनी याची घोषणा केली होती. MUDRA चा उद्देश बँका, NBFCs आणि MFIs सारख्या विविध Last Mile Financial Institutions द्वारे बिगर कॉर्पोरेट लघु व्यवसाय क्षेत्राला निधी प्रदान करणे हा आहे.

2.मुद्रा का सेट केली गेली आहे?

नॉन-कॉर्पोरेट स्मॉल बिझनेस सेक्टर (NCSBS) मधील उद्योजकतेच्या वाढीतील सर्वात मोठा अडथळा म्हणजे या क्षेत्राला आर्थिक पाठबळाचा अभाव. या क्षेत्रापैकी 90% पेक्षा जास्त लोकांना औपचारिक वित्त स्रोतांमध्ये प्रवेश नाही. एनसीएसबीएस विभागाच्या किंवा अनौपचारिक क्षेत्राच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी त्यांना मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी भारत सरकार MUDRA बँकेची स्थापना करत आहे.

3. मुद्राच्या भूमिका आणि जबाबदाऱ्या काय आहेत?

MUDRA सर्व लास्ट माईल फायनान्सर्स जसे की नॉन-बँकिंग फायनान्स कंपन्या, मायक्रो फायनान्स संस्था, सोसायट्या, ट्रस्ट, कलम 8 कंपन्या [पूर्वीचे कलम 25], स्मॉल फायनान्स बँका आणि प्रादेशिक ग्रामीण बँका ज्यांना कर्ज देण्याच्या व्यवसायात आहेत त्यांना पुनर्वित्त देण्यासाठी जबाबदार असेल. उत्पादन, व्यापार आणि सेवा क्रियाकलाप तसेच कृषी-संलग्न क्रियाकलापांमध्ये गुंतलेल्या सूक्ष्म/लहान व्यावसायिक संस्था. MUDRA लघु/सूक्ष्म व्यवसाय उद्योगांच्या लास्ट माईल फायनान्सरला वित्तपुरवठा करण्यासाठी राज्य/प्रादेशिक स्तरावरील वित्तीय मध्यस्थांसह भागीदारी करेल.

4. मुद्राचे अर्पण काय आहेत? मुद्रा कसे कार्य करेल?

प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY) च्या अंतर्गत, MUDRA ने आधीच त्यांची प्रारंभिक उत्पादने/योजना तयार केल्या आहेत. लाभार्थी सूक्ष्म युनिट/उद्योजकांच्या वाढीचा/विकासाचा टप्पा आणि निधीच्या गरजा दर्शवण्यासाठी आणि पदवी/वाढीच्या पुढील टप्प्यासाठी संदर्भ बिंदू प्रदान करण्यासाठी हस्तक्षेपांना 'शिशू', 'किशोर' आणि 'तरुण' असे नाव देण्यात आले आहे. करण्यात उत्सुक. या योजनांसाठी आर्थिक मर्यादा आहेतः-

a शिशू : 50,000/- पर्यंत कर्ज कव्हरिंग

b किशोर : 50,000/- पेक्षा जास्त आणि 5 लाखांपर्यंत कर्ज कव्हर

c तरुण : 5 लाख ते 10 लाखांपेक्षा जास्त कर्ज कव्हर

MUDRA ची डिलिव्हरी चॅनल प्रामुख्याने बँका/NBFC/MFIs यांना पुनर्वित्त मार्गाने देण्याची कल्पना आहे.

त्याच वेळी, जमिनीच्या पातळीवर वितरण वाहिनी विकसित आणि विस्तारित करण्याची गरज आहे. या संदर्भात, लहान व्यवसायांना अनौपचारिक वित्तपुरवठा करणाऱ्या कंपन्या, ट्रस्ट, सोसायट्या, असोसिएशन आणि इतर नेटवर्कच्या रूपात मोठ्या संख्येने ‘लास्ट माईल फायनान्सर्स’ अस्तित्वात आहेत.